Veel van onze gemeenteleden zijn geïnteresseerd in de plannen rond de voorgenomen verbouwing van de Oude Helenakerk. Daarover is op 31 januari 2023 een gemeenteavond gehouden. Voor degenen die verhinderd waren, is er op deze pagina’s zichtbaar wat er die avond te zien was en toegelicht werd aan de hand van een powerpointpresentatie. De hierna gepresenteerde plannen en schetsen zijn geënt op het besluit om in principe over te gaan tot eigendomsoverdracht aan Gelderse Kerken (voorheen Stichting Oude Gelderse Kerken, SOGK).
Wat voorafging
Een deel van de slides die getoond werden, laten stukjes geschiedenis zien. Zo is te lezen dat de Grote Kerkenraad in 2019 heeft besloten om in principe over te gaan tot eigendomsoverdracht van de Oude Helenakerk aan Gelderse Kerken. Het College van Kerkrentmeesters en de Kleine Kerkenraad gaan met de Gelderse Kerken in gesprek om een conceptovereenkomst op te stellen. Daarin worden de belangen van de Protestantse Gemeente Aalten geregeld. Deze overeenkomst zal te zijner tijd worden voorgelegd aan de Grote Kerkenraad.
Een belangrijk aspect hierbij is het multifunctioneel maken van de Oude Helenakerk. Dus voor een breed hedendaags gebruik geschikt maken. Hiervoor heeft eerder Van Hoogevest Architecten een plan op hoofdlijnen gepresenteerd. Dit plan bevatte:
– Het plaatsen van een toiletgroep, berging en garderobe (TBG);
– Het plaatsen van een koffiecorner;
– Het verwijderen van diverse banken.
Wat is daarna gebeurd?
Na overleg met Van Hoogevest Architecten is ervoor gekozen om de plannen verder te ontwikkelen met architect Boerman Kreek uit Steenderen. Dat is onze ‘huisarchitect’, die ook de meerjaren-onderhoudsraming voor de Oude Helenakerk verzorgt.
Het plan is in meerdere varianten voorbesproken met:
– de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE, landelijk adviesorgaan);
– het Gelders Genootschap (gemeentelijk adviesorgaan);
– de Gelderse Kerken (Gelderse Kerken heeft als doel het behoud van historische kerkgebouwen).
Deze instanties gaven de volgende adviezen
Advies Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed:
In een multifunctioneel gebouw is ruimte nodig. Maar een groot deel van de banken verwijderen, is een stap te ver. Daarom het voorstel om in de oostelijke helft (bij het koor) de banken mobiel te maken en de overige banken te laten staan. De banken kunnen in een ronding worden geplaatst, net als voorheen het geval was. Geplaatst in theateropstelling doet het esthetisch aan. Mede vanuit dat oogpunt heeft de RCE in eerste aanleg geen voorkeur voor stoelen.
Advies Gelders Genootschap:
Het Gelders Genootschap is positief over de basis. Het volledig verwijderen van het oostelijk deel van het bankenplan wordt door dit genootschap echter als een te forse ingreep ervaren. Hun voorstel is om het meest oostelijke bankenblok (vier banken) mobiel te maken. De toepassing van kerkbankstoelen in plaats van kerkbanken wordt nog besproken.
Advies Gelderse Kerken:
Het plan voldoet aan de eisen en wensen van de Gelderse Kerken. De functionaliteit van het plan is volgens de Gelderse Kerken toekomstbestendig. Van essentieel belang is het dat het meest oostelijke bankenblok zonder veel moeite te verwijderen en te herplaatsen is.
Wat is gedaan met de adviezen?
Al met al is het niet eenvoudig om met drie instanties te overleggen. Dat kost tijd. Ook moet steeds rekening worden gehouden met restricties die verbonden zijn aan het verbouwen van een rijksmonument. Uit de adviezen blijkt dat de instanties positief zijn over het multifunctioneel maken van de Oude Helenakerk door het toevoegen van toiletten, garderobe en koffieruimte. De kanttekeningen concentreren zich primair op het bankenplan.
Alle bovenstaande adviezen zijn uitgebracht op basis van schetsplannen en een haalbaarheidsstudie. De adviezen van de diverse instanties zijn verwerkt in de plannen die zijn gepresenteerd op de gemeenteavond. De adviserende instanties zijn hierover positief. Als er een officiële adviesaanvraag bij hen binnenkomt, zullen ze definitief advies uitbrengen. Hierin zullen alle aspecten en de volledige detailuitwerking van de ingrepen worden meegewogen.
Op de slides die vervolgens op de gemeenteavond getoond zijn, en die op deze pagina’s worden weergegeven, zijn ontwerpen te zien. Architect Boerman Kreek heeft driedimensionale tekeningen gemaakt. Ze laten zien hoe de banken op verschillende manier gesitueerd kunnen worden.
– De vloer die nu schuin afloopt, wordt in dit plan vlakgemaakt (afbeelding 1).
– Een groot, vlak gedeelte geeft diverse gebruiksmogelijkheden (afbeelding 2).
– Het concept van de ronde banken kan zo worden behouden met het mobiel maken van 4 banken (afbeelding 3 en 4).
– In het voorstel komt een hellingbaan, vanaf de noordelijke ingang (Markt), richting het toiletgebouw. Zo hebben mindervaliden ook toegang (afbeelding 11).
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed heeft meegedacht in het verrijdbaar maken van de banken. Uiteindelijk heeft Boerman Kreek interieurbouwer Bijenhof in Vorden ingeschakeld voor een uitvoerbaar plan om de banken verrijdbaar te maken. Daarin is ook een suggestie verwerkt om het liturgisch centrum te verruimen door de eerste rij banken te vervangen door stoelen. Dit geeft mogelijkheden om hier een podium te plaatsen bij optredens van kleinere gezelschappen (afbeelding 5).
Ontwerp toiletgroep
Vincenth Schreurs, de architect die ook de plannen voor de Oosterkerk gemaakt heeft, heeft de toiletgroep, berging en een in- en uitklapbare garderobe ontworpen. Hij motiveert dat het kerkgebouw door de toevoeging van een toiletgroep en opslag voor stoelen, een balie en een uitgifteloket geschikt wordt voor een breed hedendaags gebruik. Uitgangspunten voor het bureau zijn begrippen als ‘eenvoud’ en ‘eigentijds’. “Wij hebben ervoor gekozen om een modern volume te ontwerpen, dat echter niet de aandacht mag vragen. Dat vinden we niet passen in deze mooie, sacrale ruimte die in alles een plezierige ‘rust’ uitstraalt.”
De architect heeft eraan gedacht de donkerbruine kleur van de banken en het lichtbruin van de zandstenen vloer in zijn ontwerp terug te laten komen. Ook wil hij de te verwijderen banken en stenen zo veel mogelijk hergebruiken (afbeelding 6 t/m 13).
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed wijst erop dat voor het afvlakken van de vloer gegraven moet worden en dat hierbij archeologische expertise aanwezig moet zijn. Het is een mooie kans om meer over de bouwhistorie te weten te komen. Er zijn maar weinig kerken die nog een graftombe hebben, maar de Oude Helenakerk heeft een grafkelder in het koor. Als goed wordt vastgelegd wat zich daarin bevindt, kan dit voor de RCE een extra motivatie zijn om subsidie te verlenen.
Wat gaat het kosten?
De kosten worden onder de huidige omstandigheden begroot op:
€ 850.000. Er zal subsidie worden aangevraagd, maar de hoogte daarvan is nog niet bekend.
Bijschriften
Afbeelding 1) Voorstel geheel vlakke vloer met behoud van 4 verrijdbare banken
Afbeelding 2) Een groot, vlak gedeelte geeft diverse gebruiksmogelijkheden
Afbeelding 3) Diverse mogelijkheden voor opstelling banken
Afbeelding 4) Diverse mogelijkheden voor opstelling banken
Afbeelding 5) Eerste rij banken vervangen door stoelen biedt mogelijkheden
Afbeelding 6) Bovenaanzicht ontwerp
Afbeelding 7) Bovenaanzicht toilet, mindervalide toilet en berging
Afbeelding 8) Bovenaanzicht uitgifte ‘balie’ en keuken
Afbeelding 9) Zijaanzicht toiletgroep met gebruik van kleur en materiaal banken
Afbeelding 11) Hellingbaan, vanaf de noordelijke ingang (Markt), richting het toiletgebouw
Afbeelding 12) Zijaanzicht uitgifte ‘balie’ en keuken
Afbeelding 13) bovenaanzicht ontwerp in kleur
