Op de voorpagina ziet u de allereerste uitgave van het blad KerkVenster in de brievenbus hangen. Dit jaar bestaat KerkVenster 22 jaar en wordt het 500e nummer uitgegeven. Aan dat jubileum (500 uitgaves) wil de redactie op bescheiden wijze aandacht geven.
U kunt een terugblik lezen, geschreven door Arnold Arentsen, een van de mensen die aan de basis van het blad KerkVenster stond. Hij geeft een kijkje achter de schermen bij het ontstaan van dit vernieuwende kerkmagazine.
Daarnaast is er een artikel van de Zalige Zalm. Dit communicatiebureau voor kerken deed (2023) onderzoek of kerkbladen niet beter digitaal kunnen gaan. De vraag is dus: ‘Moet je in deze tijd niet overgaan van een papieren blad naar een online-uitgave?’
Het resultaat van hun onderzoek laat weinig ruimte voor twijfel bestaan: 80% van de mensen die de online versie krijgt aangeboden leest het blad helemaal niet meer.
De onderzoekers concluderen: ‘De meeste mensen die het kerkblad in digitale vorm krijgen aangeboden zijn niet of nauwelijks meer op de hoogte van wat er speelt in de kerk. Voor veel mensen is het papieren kerkblad het laatste lijntje dat ze met de kerk hebben. Als ook dat verwatert is hun band met de kerk definitief verbroken.’
Meer is te lezen in het artikel hieronder.
Voor de redactie en alle vrijwilligers van KerkVenster is dit onderzoek, samen met alle positieve reacties die we steeds weer krijgen, een bevestiging en een stimulans om met enthousiasme verder te gaan.
Redactie KerkVenster
500 KerkVensters: een klus van jewelste
Een mijlpaal is het zeker, het 500e KerkVenster. Hoe is dat bereikt en wat moest er gebeuren voor het eerste KerkVenster tot stand kwam? En zijn er ook KerkVensters gemaakt die bijna legendarisch zijn of van zich deden spreken? Maakt KerkVenster alleen maar een blad of is er meer ontstaan nadat de eerste wilde ideeën over tafel vlogen om van dat zwart-witblaadje af te komen?
Ja dat laatste was zeker een item bij de eerste opzet om eens een heel ander kerkblad te maken. Het begon eigenlijk al in 1996. Jarenlang kende de toenmalige Gereformeerde kerk hun lijfblad De Classicale Kerkbode, opgericht in ……….. Daarnaast had elke wijk van de Gereformeerde kerk in Aalten een eigen uitgave. De Hervormde Gemeente van Aalten had een eigen kerkblad onder de naam ‘Onze Gemeente’, opgericht in september 1933. Later werd deze naam gewijzigd in ‘Kerkleven’. Dit werd een classicaal blad met eigen edities voor grotere gemeentes zoals Aalten. Ook de Gereformeerde kerken haakten aan en jarenlang waren al deze bladen goed gelezen uitgaves over het wel en wee van beide kerken.
Nieuw initiatief
In 1996 kreeg de kerkenraad van de Hervormde Gemeente Aalten een ingezonden brief of het geen tijd werd om de opzet van Kerkleven eens grondig aan te pakken, omdat de schrijver vond dat een zwart-wituitgave niet meer van deze tijd was: één grote letterbrij met zo nu en dan een foto. De opmaak was achterhaald en paste volgens de schrijver niet meer bij deze tijd. De kerkenraad deelde die mening niet en wees een nieuwe aanpak af.
Rond het jaar 2000 kwam het kerkblad opnieuw ter sprake omdat er steeds minder abonnees waren en daardoor een kleiner deel van de beide kerken bereikt werd. Een speciale commissie ging aan de slag en het kerkblad werd anders samengesteld maar ook dat was geen succes. Opnieuw kwam de persoon ter sprake die de ingezonden brief had geschreven in 1996. Had die dan misschien het goede idee in handen?
Ds. Wytze Andela, predikant te Aalten sinds 1998 en lid van die voorbereidingscommissie namens de kerkenraad, benaderde Arnold Arentsen. Er volgde een gesprek met als resultaat de kerkenraden voor te stellen een brainstormgroep te vormen. Die groep zou moeten bestaan uit mensen met deskundigheid op het gebied van de media, fotografie, financiën, redactie, opmaak, secretariaat, enz.
In april 2000 werd deze groep geïnstalleerd met de opdracht om voor 1 oktober van dat jaar een concept klaar te hebben, inclusief kosten, verspreidingsmogelijkheden, enz. Een compleet concept dus. De ploeg bestond uit acht mensen, t.w. Jeep Brouwer, Jaquelien Lelivelt, Bennie Lammers, Martine Scholl, Luuk Bannink, Aad Bannink, Frank Roos en Arnold Arentsen. Iedere veertien dagen werd er vergaderd en kreeg iedereen nieuwe opdrachten mee. Het was een zeer hechte groep die er zin in had om iets moois te creëren.
De tijdslimiet werd gehaald en het voorstel dat voorgelegd werd aan de vier kerkenraden (Hervormd en Gereformeerd Aalten en Hervormd en Gereformeerd Bredevoort) luidde als volgt:
1. Oprichten van een zelfstandige stichting, waarin de vier kerken participeren. Met werkbare statuten die goedgekeurd en ondertekend worden door de besturen van alle vier de kerkenraden.
2. Iedere deelnemende kerk krijgt dan één bestuurszetel in het algemeen bestuur van de stichting.
3. Onder verantwoording van het stichtingsbestuur het aanstellen van een: een opmaakcommissie, een complete redactie en een bezorgingscommissie.
4. Uitgeven van een fullcolour kerkblad op het formaat 245 x 340 mm met minimaal 16 pagina’s met veel aandacht voor fullcolour foto’s.
5. Verschijning iedere veertien dagen m.u.v. de vakantie- en kerstperiode en verspreiden onder alle pastorale eenheden van Gereformeerd en Hervormd Aalten en Bredevoort.
6. Inkomsten op basis van vrijwillige bijdragen waarbij de kerken garant staan voor eventuele tekorten en opstartkosten.
7. Nader te bepalen startkapitaal voor inrichten van kantoor en inventaris.
8. Bezorging door vrijwilligers op vrijdag voor 21.00 uur.
9. Het beëindigen van alle abonnementen op Kerkleven bij drukkerij De Boer per 1 juli 2001.
10. Van 1 juli 2001 tot en met. 30 september iedere veertien dagen een ‘noodnummer’ uitgeven van zwart-witblad en per 1 september het vernieuwde blad gaan uitgeven.
Dat waren de ‘tien geboden’ die de groep aan de vier kerken voorstelde. Het gehele plan werd aan elke kerkenraad afzonderlijk gepresenteerd en toen braken de discussies los. Er was veel kritiek op de plannen, met name op de financiële kant die als te rooskleurig werd gezien waardoor het plan niet haalbaar zou zijn.
De voorbereidingsgroep had dit aspect echter goed onderzocht en was er van overtuigd dat dit plan zou slagen. Vele besprekingen met alle vier de kerkenraden en met beleidspersonen of colleges van de kerkenraden volgden in korte tijd.
Eén kerkenraad was bijzonder huiverig en om die te overtuigen en de andere drie meer garanties te geven op het slagen van het plan stelde de commissie voor een professionele (lees: representatieve) enquête te houden. Eén van de commissieleden had een zwager die professional was op dit gebied. Hij was bereid om belangeloos een professioneel onderzoek uit te voeren onder een representatief deel van de kerkleden uit de vier kerken. Representatief betekent hier dat alle geledingen betrokken worden in het onderzoek, dus ook randkerkelijke en jongere leden.
Hiermee stemden de kerkenraden in. Er werden 1000 proefexemplaren gedrukt van een nieuw model KerkVenster. Daarvoor werden de artikelen gebruikt van het laatst verschenen Kerkleven aangevuld met artikelen en foto’s die de brainstormgroep voor ogen had. 16 pagina’s nieuws en inhoudelijke artikelen over het wel en wee van de kerken in Aalten en Bredevoort in een totaal vernieuwde vorm en opmaak.
De respons was overweldigend positief. Maar liefst 86% van de uitgezette enquêteformulieren kwam terug (een responspercentage van 50 % of hoger wordt als uitstekend beschouwd). Het overgrote deel van de geënquêteerde gemeenteleden was vol lof over dit nieuwe ontwerp. Daarnaast was meer dan 90% van hen bereid om minimaal het jaarlijkse bedrag te betalen wat Kerkleven koste, dat was toentertijd € 27,00.
Dit was een geweldige steun in de rug voor de groep strijdlustige commissieleden die steeds het belang en de kansen van een totaal ander kerkblad voor ogen hadden. Met die uitslagen van de enquête werd een laatste vergadering belegd met de vier kerkenraden die zouden gaan deelnemen. Dit was de afspraak: bij een goede uitslag van de enquête zou men overstag gaan. Toch stagneerde het opnieuw, vooral door de angst voor de mogelijke kosten.
Om deze angst weg te nemen werd gewezen op het voorstel om het nieuwe kerkblad in een stichting onder te brengen, waardoor de kerkenraden geen risico zouden lopen. Aan de geënquêteerden werd tevens gevraagd of zij bereid waren om eenmalig een bedrag te geven om de stichting van een startkapitaal te voorzien. Ook daar werd zeer positief op geantwoord. Opbrengst: bijna € 40.000. Ruim voldoende om vooruit te kunnen!
En zo besloten de kerkenraden toch om de sprong te wagen naar een nieuw tijdperk van communicatie. En zo werd een stichting met stichtingsbestuur opgericht. Deze stichting zou de financiën dragen en de uitgave van een totaal vernieuwd blad organiseren.
Meer dan een blad
KerkVenster is meer dan een kerkblaadje geworden. Allereerst zijn er zo’n 270 vrijwilligers die meehelpen. Dat is een enorm aantal mensen, waarmee het de grootste vrijwilligersgroep binnen onze plaatselijke kerk(en) is. Dan is er een volwaardig bestuur dat aanstuurt, meedenkt en de financiën regelt. Ten slotte is er een bijna professionele redactie. Ik heb iets meer dan 22 jaar als coördinator bij de redactievergaderingen mogen aanzitten en ben vaak onder de indruk geweest hoe artikelen en kwesties besproken worden voordat ze geplaatst werden of soms niet. Het lijkt misschien simpel om ingezonden kopij te plaatsen. Nee, de redactie heeft meermalen discussies gevoerd over wat wel kan en wat niet. Dit alles met de nodige verdieping in de gesprekken. Dat maakte het werk ook zo mooi, soms had ik er meer aan dan de beste preek op zondag.
Doordat de lezers van het blad KerkVenster royaal hun vrije bijdrage gaven, was het mogelijk om niet alleen het blad uit te geven maar ook meerdere communicatiemiddelen in te schakelen en te financieren. Ik noem de jaarlijkse kampkrant, informatiebrochures, folders voor (kerkelijke)uitvoeringen of acties binnen de kerken en niet te vergeten een forse bijdrage aan de apparatuur voor KerkBeeld in de kerken van Aalten en Bredevoort. Ook is er een commissie ontstaan vanuit KerkVenster die de website beheert, gefinancierd door KerkVenster. Verder is er de webshop voor de aanschaf van collectemunten, artikelen, toegangsbewijzen, kerkbalans en collecte bijdragen.
Dit kan financieel allemaal doordat KerkVenster in de eerste 20 jaar een ruime reserve heeft kunnen opbouwen. De laatste drie jaar worden de jaarlijkse cijfers iets minder, mede door corona, maar nog altijd voldoende om niet aan de kwaliteit te tornen van uitgaven en de inhoud.
Op naar de 25e jaargang
KerkVenster was het eerste fullcolour kerkblad van Nederland. Er waren wel kerkbladen met steunkleuren maar fullcolour was uniek in ons land. Daarbij werd (en wordt) het blad opgemaakt door een professional (Arjan Ligtenbarg). Met dit alles nam het blad een voortrekkersrol in. Zelfs de naam vond navolging: wie het woord KerkVenster intypt bij Google ziet dat nogal wat gemeentes deze naam overgenomen hebben. De domeinnaam kerkvenster.nl op internet is echter exclusief voor Aalten/Bredevoort.
Vanaf het begin is KerkVenster enthousiast ontvangen door de lezers. Het bleek een schot in de roos, ook na 500 nummers. In de loop van de tijd zijn er peilingen en onderzoeken geweest, waarbij de uitkomst steeds hetzelfde was: het blad wordt bijna stuk gelezen. Naast de huidige oplage van 3000 stuks, wordt het vele malen doorgegeven aan derden. Bij een klein onderzoekje, een paar jaar geleden, bleken doorzendingen van een, twee of drie keer absoluut geen uitzonderingen. Het hoogste aantal doorzendingen was toen dertien keer. Ook worden bundeltjes van meerdere KerkVensters tegelijk vaak naar buitenlandse familie of kennissen gezonden. Dat is toch een mooi gegeven, dat er zo veel mensen genieten van een mooi blad en daardoor ook betrokken zijn bij het geloof dat ons allemaal bindt bij welke kerk we ook behoren. Daarvoor wordt KerkVenster ook gemaakt, niet alleen voor eigen leden maar ook voor een ieder die zich betrokken voelt bij het geloof in die ene Heer. KerkVenster merkt dat o.a. ook aan de belangstelling van de RK Parochieleden in Aalten en Bredevoort voor dit blad. Mooi toch?
Ik hoop en vertrouw er op dat KerkVenster eerst het 25 jarige jubileum mag halen en vervolgens mag groeien naar het duizendste nummer. Waarschijnlijk niet meer in de vorm en de aantallen die er nu zijn maar wel nog steeds voor een flinke groep mensen die geïnteresseerd is in het geloof dat we blijven uitdragen in welke vorm dan ook.
Zelf zit ik niet meer in de redactie, maar mag ik meedenken namens KerkVenster, in een groep van de kerkenraad in de PG Aalten die de communicatie voor de toekomst wil onderzoeken. Dat geeft opnieuw veel discussie maar één ding heb ik bij KerkVenster wel geleerd: geef nooit op en luister vooral wat de achterban graag wil.
Ik feliciteer het bestuur, de redactie en alle andere medewerkers van harte met deze behaalde mijlpaal.
Tekst:Arnold Arentsen.
Deze mijlpaal is een felicitatie waard
KerkVenster nummer 500 ligt voor u. Een bijzonder gegeven waar we ook als bestuur even bij stilstaan.
Niet zo zeer vanwege het feit dat het hier om nummer 500 gaat, maar veel meer vanwege het feit dat vele vrijwilligers er al meer dan 20 jaar in slagen om elke keer een kwalitatief mooi blad samen te stellen en weten te bezorgen op vele adressen in Aalten en Bredevoort. Het blad wordt door de lezers over het algemeen zeer goed gewaardeerd. Dat blijkt ook uit het feit dat de vrijwillige bijdrage al jaren, ondanks een dalend aantal leden, op ongeveer hetzelfde peil blijft.
Een aantal vrijwilligers is al vanaf de start actief. Hulde aan hun betrokkenheid en doorzettingsvermogen. We willen niet alleen hen, maar ook de vrijwilligers die later ingestapt zijn van harte feliciteren met deze mijlpaal. We hopen dat jullie veel voldoening hebben beleefd en ook in de komende tijd nog zullen beleven aan de bijdrage die jullie hebben geleverd aan het maken en bezorgen van dit mooie blad.
Op kerkelijk gebied zijn veel zaken gaande, dat geldt ook voor de protestantse gemeenten in Aalten en Bredevoort.
Het is niet precies duidelijk hoe de toekomst eruit gaat zien en wat de beste communicatiemiddelen zijn om gemeenteleden en mogelijk andere geïnteresseerden te bereiken. Onlangs heeft het bestuur van de stichting KerkVenster daarover van gedachten gewisseld met een vertegenwoordiging van beide kerkenraden en de redactie.
De conclusie is dat we voor het blad KerkVenster de komende tijd op de huidige voet doorgaan.
Dus op naar nog meer mooie nummers met informatie, inspiratie en troost.
Bestuur Stichting KerkVenster